Nông sản xuất khẩu là đối tượng chính chịu tác động từ việc VND lên giá. Ảnh: N.Hiền

Đó là nhận định của Công ty chứng khoán Bảo Việt (BVSC) trong báo cáo chuyên đề “Cập nhật diễn biến đồng NDT và dự báo tỷ giá VND” vừa được công bố ngày 27/8.

Việc NDT lao dốc so với USD đang mang đến lo ngại hàng xuất khẩu của Việt Nam sẽ mất đi lợi thế cạnh tranh với hàng hóa từ Trung Quốc nếu VND không được điều chỉnh với mức giảm tương ứng. Để xem xét hàng xuất khẩu của Việt Nam có giảm lợi thế cạnh tranh bởi ảnh hưởng của tỷ giá hay không, các chuyên gia BVSC đã xem xét đến hai chỉ số NEER (tỷ giá hữu hiệu danh nghĩa) và REER (tỷ giá hữu hiệu thực).

Theo tính toán của BVSC, cả NEER và REER của Việt Nam có xu hướng tăng nhanh (hàm ý VND lên giá) trong giai đoạn từ đầu tháng 5 đến đầu tháng 7/2018. Điều này chủ yếu do VND có xu hướng tăng giá so với hầu hết các đồng tiền trong rổ tiền tệ tham chiếu khi các đồng tiền này đều yếu đi rõ nét so với USD.

Nhằm ứng phó với diễn biến tăng nhanh của REER cũng như căng thẳng của tỷ giá USD/VND trong nước, NHNN đã có những động thái điều hành khá linh hoạt. Sau khi bán ra USD nhằm bình ổn thị trường kể từ ngày 3/7, vào ngày 23/7, NHNN đã tăng mạnh giá bán ra USD (thêm 223 đồng, tương đương 0,9%).

Các chuyên gia của BVSC cho rằng đây là tín hiệu cho thấy NHNN quyết định tạm thời dừng việc bình ổn thị trường bằng cách bán ra USD với giá thấp. Điều này cũng nhằm mục đích đưa giá tỷ giá về đúng diễn biến của thị trường, nhất là trong bối cảnh đồng NDT vẫn chưa thoát khỏi xu hướng giảm giá trong ngắn hạn.

Sau đợt tăng giá bán ra USD của NHNN ngày 23/7 vừa qua, tổng mức mất giá của VND so với USD kể từ đầu năm 2018 đến nay đã hơn 2,5%. Trong khi đó, nếu so với thời điểm đáy ngắn hạn vào tháng 4/2018 (tức thời điểm trước khi dòng vốn ngoại bắt đầu rút mạnh khỏi thị trường mới nổi và rủi ro chiến tranh thương mại Mỹ -Trung chưa leo thang) thì chỉ số NEER và REER của Việt Nam đã lần lượt tăng 3,3% và 3,8%.

Sự gia tăng của NEER và REER phản ánh hàng hóa Việt Nam đắt hơn một cách tương đối so với hàng hóa của các đối tác thương mại chính của Việt Nam. Mặc dù vậy, nếu so với cuối năm 2017 thì mức hiện tại của NEER và REER cao hơn không nhiều (lần lượt chỉ là 0,3% và 1,5%). Điều này hàm ý, NHNN không nhất thiết phải giảm giá VND thêm với biên độ mạnh nếu chỉ xét ở mục tiêu hỗ trợ cho các doanh nghiệp xuất khẩu.

Tỷ giá có thể tăng 3%

Biến động tỷ giá hiện nay đang theo chiều hướng đồng tiền của các thị trường nhập khẩu chính của Việt Nam (như Trung Quốc, Hàn Quốc) mất giá mạnh, và đồng tiền ở các quốc gia Việt Nam xuất khẩu tăng giá (điển hình là Mỹ). Đây được coi là điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp Việt Nam. Cụ thể, các doanh nghiệp Việt Nam sẽ nhập được hàng hóa đầu vào rẻ hơn tương đối, trong khi xuất khẩu vẫn đảm bảo được sức cạnh tranh.

Mặc dù vậy, hàng hóa của Việt Nam vẫn phải cạnh tranh với hàng hóa đến từ các quốc gia khác có cùng nhóm hàng xuất khẩu do đồng tiền nhiều quốc gia đang mất giá mạnh hơn so với VND. Do vậy, nhằm đảm bảo tính cạnh tranh của hàng hóa xuất khẩu, tỷ giá vẫn cần điều chỉnh nhưng sẽ không cần ở mức quá lớn.

Ở một góc độ khác thì trong tổng giá trị xuất khẩu của Việt Nam hiện nay, khu vực có vốn đầu tư nước ngoài FDI có tỷ trọng chiếm tới trên 70% trong khi khu vực trong nước chỉ chiếm chưa đến 30%. Đối với nhóm doanh nghiệp FDI, các chuyên gia BVSC cho rằng, do hoạt động của các doanh nghiệp này tại Việt Nam chủ yếu mang tính chất gia công nên dù các doanh nghiệp này xuất khẩu nhiều nhưng đồng thời cũng phải nhập khẩu một lượng lớn nguyên vật liệu đầu vào.

Trong chuỗi thanh toán của FDI, đồng USD đóng vai trò chính nên vấn đề VND tăng hay giảm giá so với USD có thể không phải là vấn đề lớn đối với nhóm doanh nghiệp này. Do đó, BVSC cho rằng thực chất VND lên giá sẽ chủ yếu ảnh hưởng đến xuất khẩu của khu vực kinh tế trong nước, trong đó trọng tâm là ảnh hưởng đến xuất khẩu nhóm hàng nông lâm thủy sản.

Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, trong 12,7 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng nông lâm thủy sản của Việt Nam trong 6 tháng đầu năm nay, thị trường Trung Quốc chiếm tỷ trọng 27%. Việc đồng NDT lao dốc so với USD khoảng 8% kể từ cuối tháng 4 đến nay đã khiến cho VND lên giá khoảng trên 5% so với NDT. Chính điều này đang phần nào làm giảm khả năng cạnh tranh của hàng nông lâm thủy sản xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc.

Trên cơ sở đó, BVSC cho rằng, việc điều hành tỷ giá USD/VND của NHNN trong thời gian còn lại của năm 2018 sẽ tiếp tục phù hợp với diễn biến thị trường và đảm bảo các cân đối vĩ mô lớn. Việc giảm giá VND quá mạnh sẽ ảnh hưởng đến lạm phát và niềm tin vào VND nhưng nếu đồng NDT có diễn biến tiếp tục lao dốc so với USD trên thị trường thế giới thì việc điều hành tỷ giá USD/VND trong nước cũng cần có ứng phó linh hoạt. Theo đó, BVSC dự báo VND sẽ có mức mất giá khoảng 3% cho cả năm nay.