Sẽ tiếp tục loại bỏ các trang thiết bị sử dụng kém hiệu quả năng lượng. Trong ảnh: Công chức Cục Hải quan Hải Phòng kiểm tra hàng hóa XNK. Ảnh: T.BÌNH.

Bất cập cho thông quan

Ngày 30/11, Bộ Tư pháp tổ chức cuộc họp Hội đồng thẩm định đối với dự thảo Quyết định thay thế Quyết định 78/2013/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Danh mục và lộ trình phương tiện, thiết bị sử dụng năng lượng phải loại bỏ và các tổ máy phát điện hiệu suất thấp không được xây dựng mới..

Theo đánh giá của Bộ Khoa học và Công nghệ, việc triển khai thực hiện Quyết định 78/2013/QĐ-TTg thời gian qua đã thúc đẩy tích cực việc loại bỏ các trang thiết bị sử dụng kém hiệu quả năng lượng và các tổ máy phát điện hiệu suất thấp không được xây dựng mới trên địa bàn cả nước, góp phần tiết kiệm được năng lượng. Quy định này còn hạn chế được vấn nạn rác thải công nghệ trong lĩnh vực NK các thiết bị sử dụng năng lượng hiệu suất thấp cần loại bỏ không được đưa vào thị trường Việt Nam.

Tuy nhiên, trên thực tế những bất cập trong việc triển khai Quyết định 78/2013/QĐ-TTg cũng gây rất nhiều khó khăn cho DN NK. Các thiết bị NK phục vụ kiểm tra đo lường mức hiệu suất năng lượng tối thiểu, phục vụ sửa chữa, tạm nhập tái xuất, quá cảnh mà không sử dụng năng lượng tại thị trường Việt Nam đều không được thông quan vì lý do không có giấy chứng nhận mức hiệu suất năng lượng tối thiểu, điều này gây ách tắc trong sản xuất cho các DN nên cũng cần thiết phải được điều chỉnh.

Những thiết bị bắt buộc phải được lắp đặt vào dây chuyền mới đủ điều kiện kiểm tra mức hiệu suất năng lượng tối thiểu (như nồi hơi áp lực cao chẳng hạn) cũng không được thông quan vì không có giấy chứng nhận mức hiệu suất năng lượng tối thiểu.

Chính vì vậy, khi tham gia ý kiến vào việc dự thảo Quyết định thay thế Quyết định 78/2013/QĐ-TTg, kiến nghị của các bộ cũng tập trung vào những ách tắc trong việc thông quan các thiết bị NK với mục đích kiểm tra, đo lường mức hiệu suất năng lượng tối thiểu, tạm nhập tái xuất, thiết bị phục vụ sửa chữa thay thế và những thiết bị không đủ điều kiện thử nghiệm tại cửa khẩu dẫn tới ách tắc trong sản xuất của các DN.

Theo Bộ Tài chính, tại điểm đ khoản 1 Mục III Nghị quyết 19-2016/NQ-CP của Chính phủ chỉ đạo rõ: “Chuyển thời điểm kiểm tra chuyên ngành, kiểm tra chất lượng hàng hóa, hiệu suất năng lượng, an toàn thực phẩm trong giai đoạn thông quan sang kiểm tra sau khi hàng hóa đã được thông quan (trừ kiểm dịch đối với trường hợp mặt hàng NK có nguy cơ cao theo quy định của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn)”. Như vậy chỉ đạo của Chính phủ nêu tại Nghị quyết 19-2016/NQ-CP thì việc kiểm tra chuyên ngành về hiệu suất năng lượng đối với hàng hóa NK phải chuyển thời điểm kiểm tra đang ở khâu thông quan như hiện nay sang thời điểm kiểm tra sau khi hàng hóa đã được thông quan. Việc kiểm tra chuyên ngành trong khâu thông quan chỉ thực hiện đối với các trường hợp rất cần thiết, ví dụ đối với trường hợp có nguy cơ rủi ro cao ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người.

Do vậy, Bộ Tài chính đề nghị dự thảo Quyết định sửa đổi, bổ sung Quyết định số 78/2013/QĐ-TTg quy định rõ việc kiểm tra thực hiện tại khâu sau thông quan cho phù hợp với tinh thần Nghị quyết số 19-2016/NQ-CP. Đối với trường hợp đặc biệt cần phải kiểm tra trong khâu thông quan cũng cần phải thể hiện rõ tại dự thảo Quyết định sửa đổi, bổ sung Quyết định 78/2013/QĐ-TTg.

Cùng với đó, Bộ Tài chính kiến nghị danh mục hàng hóa nêu tại dự thảo Quyết định sửa đổi, bổ sung Quyết định 78/2013/QĐ-TTg được xác định theo các Tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN) rất phức tạp và khó tra cứu dẫn đến khó khăn cho DN và cơ quan Hải quan trong việc xác định chính xác mặt hàng phải kiểm tra hiệu suất năng lượng tối thiểu. Do vậy, để đảm bảo công tác quản lý nhà nước về hải quan và có cơ sở để các đơn vị thực hiện thống nhất Bộ Tài chính đề nghị bổ sung tại dự thảo quyết định giao Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì, phối hợp với Bộ Công Thương, Bộ Tài chính ban hành danh mục hàng hóa phải kiểm tra hiệu suất năng lượng tối thiểu kèm theo tên hàng, mô tả hàng hóa và mã số HS cụ thể.

Tháo gỡ khâu trong thông quan

Tiếp thu ý kiến góp ý của các đơn vị liên quan, Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết, việc sửa đổi Quyết định 78/2013/QĐ-TTg lần này sẽ đáp ứng với tình hình tiến bộ về khoa học và công nghệ. Các thiết bị, phương tiện đã không ngừng được đổi mới công nghệ, cải tiến sản phẩm với xu hướng tiêu thụ năng lượng tiết kiệm hơn, hiệu quả hơn. Cùng với đó, trong hai năm qua, một số tiêu chuẩn mới về mức hiệu suất năng lượng tối thiểu được xây dựng và ban hành đối với các phương tiện, thiết bị trong danh mục phương tiện, thiết bị sử dụng năng lượng phải loại bỏ và các tổ máy phát điện hiệu suất thấp không được xây dựng mới theo Quyết định 78/2013/QĐ-TTg. Ví dụ như: Động cơ điện có tiêu chuẩn 2013 thay thế cho tiêu chuẩn 2005; bóng đèn huỳnh quang compact có tiêu chuẩn năm 2015 thay thế cho tiêu chuẩn năm 2008; máy giặt có tiêu chuẩn năm 2013 thay thế cho tiêu chuẩn năm 2010…

Đặc biệt, việc sửa đổi Quyết định 78/2013/QĐ-TTg lần này sẽ khắc phục một số những bất cập xuất hiện trong thực tế triển khai thời gian vừa qua như: Trường hợp đối với những phương tiện, thiết bị NK phục vụ kiểm tra, đo lường, thí nghiệm, sửa chữa thay thế (không mang tính chất kinh doanh) thì không nhất thiết phải có giấy chứng nhận kiểm tra mức hiệu suất năng lượng tối thiểu; đối với những thiết bị lớn như lò hơi, đòi hỏi phải lắp đặt trong dây chuyền, khi dây chuyền vận hành thì mới kiểm tra được mức hiệu suất năng lượng tối thiểu; cần quy định rõ về quy trình tiến độ tiếp nhận, xử lý và trả kết quả của hồ sơ để tránh phiền hà cho các DN đăng ký; số lần kiểm tra đối với một mẫu hàng; lộ trình thực hiện loại bỏ đối với từng chủng loại thiết bị…