内容摘要：Thông qua công tác nắm bắt thông tin, năm 2013 Hải quan Hải Phòng triệt phá nhiều vụ vận chuyển trái kqbs

Thông qua công tác nắm bắt thông tin,ậptrungngănchặngianlậnquathủtụchảiquanđiệntửkqbs năm 2013 Hải quan Hải Phòng triệt phá nhiều vụ vận chuyển trái phép hàng hóa bằng chiêu bài khai sai tên hàng trên tờ khai hải quan. Ảnh: T.B.

Quản lí rủi ro - linh hồn của VNACCS/VCIS Trong buổi trả lời phỏng vấn Báo Hải quan dịp cuối năm 2013, Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Nguyễn Ngọc Túc nhấn mạnh: Trong hệ thống VNACCS/VCIS với khả năng tự động hóa ở mức cao cần 3 trụ cột: Quản lí rủi ro là “linh hồn”, kiểm tra sau thông quan là “xương sống” và công nghệ thông tin giữ vai trò hỗ trợ. Quản lý rủi ro là nền tảng của xử lí thông tin. Thời gian tới đây ngành Hải quan sẽ tập trung xây dựng cơ chế phối hợp thông tin ở cấp Tổng cục (cấp chiến lược), cấp Cục (cấp chiến thuật), cấp Chi cục (cấp thừa hành), trong đó Ban quản lí rủi ro Hải quan (Tổng cục Hải quan) làm đầu mối tích hợp.

Bên cạnh việc gấp rút hoàn thiện các nội dung công việc để chuyển đổi thực hiện TTHQĐT sang VNACCS/VCIS đảm bảo yêu cầu kĩ thuật, chất lượng, không gây xáo trộn đến hoạt động của DN, Tổng cục Hải quan cũng tập trung nguồn lực quan trọng để phát hiện và kịp thời khắc phục các hạn chế của hệ thống để đảm bảo thực hiện TTHQĐT vừa tạo thuận lợi tối đa cho DN, vừa đảm bảo yêu cầu quản lí Nhà nước về hải quan.

Chủ trương này đang nhận được sự vào cuộc quyết liệt của các đơn vị hải quan địa phương. Theo ghi nhận của phóng viên Báo Hải quan tại Cục Hải quan Hải Phòng và TP.HCM, các đơn vị đang rà soát các quy trình thủ tục để đề xuất các biện pháp quản lí phù hợp.

Năm 2013, Hải quan Hải Phòng đã thực hiện TTHQĐT tại toàn bộ 9/9 chi cục. Tổng số tờ khai thực hiện 805.396 bộ, đạt tỉ lệ 97,8% tổng số tờ khai toàn Cục; tổng số DN thực hiện 14.011 DN. Lãnh đạo Cục Hải quan Hải Phòng đánh giá, TTHQĐT góp phần quan trọng trong tạo thuận lợi cho DN, cho hoạt động XNK. Việc tổ chức thực hiện thành công TTHQĐT và các chương trình cải cách, hiện đại hóa đã mang lại nhiều lợi ích thiết thực được cộng đồng DN đánh giá cao, đồng thời tạo sự chuyển biến và nâng cao hiệu quả trong công tác quản lí Nhà nước về hải quan trên địa bàn.

Bên cạnh những hiệu quả đã được ghi nhận, thực tế tại Hải quan Hải Phòng thời gian qua cho thấy có không ít trường hợp lợi dụng sự thông thoáng trong thực hiện TTHQĐT để thực hiện các hành vi gian lận. Phân tích cụ thể từng phương thức vi phạm, lãnh đạo một đơn vị nghiệp vụ của Hải quan Hải Phòng cho biết, khi thực hiện TTHQĐT, DN (có ý đồ gian lận) sẽ đăng kí tờ khai tại 1 chi cục để thăm dò kết quả phân luồng, nếu tờ khai thuộc luồng Xanh, DN sẽ tiếp tục làm thủ tục. Trường hợp vào luồng Vàng (kiểm tra chi tiết hồ sơ), Đỏ (kiểm tra thực tế hàng hóa) DN sẽ không nộp hồ sơ, xuất trình hàng hóa mà thực hiện khai báo tại một đơn vị hải quan khác. Từ đó, DN hy vọng được phân vào luồng Xanh (miễn kiểm tra hồ sơ và miễn kiểm tra thực tế hàng hóa). Điều này dẫn đến có nhiều tờ khai trùng, tờ khai ảo, tạo áp lực cho hệ thống. Để gian lận về thuế, DN sử dụng rất nhiều chiêu thức như: Khai sai mã số; gian lận số lượng; khai sai giá… Ví dụ, đối với hàng hóa đồng nhất (cùng 1 mặt hàng) DN thường khai số lượng ít hơn thực tế để làm giảm số tiền thuế phải nộp; với lô hàng có nhiều mặt hàng, DN khai tăng lượng hàng có thuế suất thấp, khai ít lượng hàng có thuế suất cao cũng nhằm giảm tổng số tiền thuế phải nộp… Trường hợp gian lận về mã, do một số mặt hàng tương đồng về tên gọi (trong Biểu thuế) chỉ khác về thành phần cấu tạo, công nghệ sản xuất, thậm chí mục đích sử dụng… nhưng có chênh lệch về mức thuế, lợi dụng điều này DN sẽ khai sai mã để hàng hóa XNK vào những mã có thuế suất thấp hòng gian lận tiền thuế, hoặc được hưởng ưu đãi từ chính sách thuế.

Trường hợp gian lận qua giá, DN khai giá thấp; khai sai chất liệu, thành phần, phẩm cấp hàng hóa để giảm trị giá tính thuế. Nhiều DN còn cố tình “nhập nhèm đánh lận con đen” khi khai báo không rõ năm sản xuất (model) của hàng hóa NK khiến cơ quan Hải quan khó khăn trong tìm kiếm thông tin xác định trị giá tính thuế (bởi hàng hóa sản xuất giữa các năm khác nhau cũng thường có giá khác nhau)…

Năm 2013, thông qua việc áp dụng tiêu chí quản lí rủi ro (QLRR) để phân luồng trong thực hiện TTHQĐT, Hải quan Hải Phòng đã phát hiện hàng nghìn trường hợp vi phạm. Đối với tiêu chí phân luồng cấp Tổng cục kết quả phát hiện cụ thể 2.263 vụ. Đối với tiêu chí cấp Cục và chi cục, phát hiện 1.929 vụ. Đặc biệt, thông qua quá trình xây dựng, phân tích thông tin, Hải quan Hải Phòng còn chuyển luồng nhiều trường hợp có dấu hiệu nghi vấn gian lận, kết quả kiểm tra thực tế đã phát hiện được hàng trăm trường hợp vi phạm.

Từ thực tế tại Hải quan Hải Phòng thời gian qua cho thấy, hình thức gian lận của DN (trong thực hiện TTHQĐT) ngày càng tinh vi. Trong khi đó vấn đề thực hiện TTHQĐT là tất yếu để đáp ứng yêu cầu hội nhập, phát triển của đất nước. Vì vậy, bài toán đặt ra ở đây là làm sao để giải quyết hài hòa được hai mục tiêu quan trọng này. Theo một số CBCC có kinh nghiệm, vấn đề thu thập, phân tích, đánh giá thông tin và xây dựng cơ sở dữ liệu về DN, mặt hàng… đặc biệt là những đối tượng có mức độ rủi ro cao có vai trò rất quan trọng để nâng cao hiệu quả quản lí và vẫn đảm bảo yêu cầu tạo thuận lợi cho DN. Chính vì vậy, vai trò của công tác quản lí rủi ro là hết sức quan trọng.

Ngoài ra, Hải quan Hải Phòng đề xuất một số biện pháp khác để ngăn chặn gian lận trong thực hiện TTHQĐT. Đó là, quy định về TTHQĐT và thủ công (còn một số ít loại hình chưa có phần mềm thực hiện vẫn thực hiện theo phương pháp thủ công-PV) phải đảm bảo tính thống nhất; hoàn thiện cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin theo mô hình xử lí tập trung cấp Tổng cục, cấp Cục; thiết lập công cụ (phần mềm) để phát hiện, cảnh báo nhằm hạn chế tình trạng DN khai nhiều tờ khai cho 1 lô hàng ở nhiều nơi. Đẩy mạnh ứng dụng chữ kí số; tăng cường phối hợp giữa các lực lượng làm thủ tục như các chi cục, lực lượng kiểm soát hải quan, kiểm tra sau thông quan…

Song song với đó là triển khai mạnh mẽ, có hiệu quả Đề án e-Manifest. Trong đó chú trọng khâu phân tích, chia sẻ thông tin, gắn trao đổi thông tin với các lực lượng liên quan trong quá trình làm thủ tục.

T.Bình