Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà trình bày tại Quốc hội.
Hai nghị định ban hành chậm do nhiều nguyên nhân
Theịđịnhbanhànhchậmkhótruythutỷđồhôm nay đá banho tờ trình của Chính phủ do Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà trình bày, để triển khai thi hành Luật Khoáng sản (năm 2010), Luật Tài nguyên nước (năm 2012), Chính phủ ban hành Nghị định số 203/2013/NĐ-CP quy định về phương pháp tính, mức thu tiền cấp quyền khai thác khoáng sản, có hiệu lực từ ngày 20/1/2014, chậm 2 năm 6 tháng kể từ ngày Luật Khoáng sản có hiệu lực thi hành; ban hành Nghị định số 82/2017/NĐ-CP quy định về phương pháp tính, mức thu tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước, có hiệu lực từ ngày 1/9/2017, chậm 4 năm 8 tháng kể từ ngày Luật Tài nguyên nước có hiệu lực thi hành.
Việc ban hành chậm các nghị định nêu trên, theo Chính phủ, là do nhiều nguyên nhân cả khách quan và chủ quan như lần đầu thực hiện chính sách mới nên không lường hết khó khăn phức tạp, tình trạng nợ đọng các văn bản hướng dẫn thi hành luật còn phổ biến với số lượng lớn, cơ quan chủ trì soạn thảo chưa chủ động kịp thời báo cáo để tháo gỡ khó khăn…
Với những khó khăn, vướng mắc được nêu trong báo cáo, đồng thời để phản ánh đúng tình hình ngân sách nhà nước (NSNN), Chính phủ đề nghị Quốc hội cho phép lùi thời gian thu tiền cấp quyền khai thác khoáng sản, tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước của hai luật trên vào thời điểm hai Nghị định 203 và 82 có hiệu lực, đồng thời đưa vào nghị quyết tại Kỳ họp thứ 8 nội dung này.
Khi thẩm tra các nội dung này, trong Ủy ban Kinh tế có hai loại ý kiến khác nhau. Đa số ý kiến đồng ý với đề xuất của Chính phủ và cho rằng việc truy thu số tiền nêu trên là khó khả thi do các tổ chức, cá nhân khai thác khoáng sản, tài nguyên nước đã quyết toán, công bố lỗ, lãi, nộp các khoản thuế và phân chia lợi nhuận, có những tổ chức đã giải thể, phá sản; các dự án, công trình đã được cấp quyền khai thác khoáng sản, tài nguyên nước trước đây đến nay có thể không còn hoạt động/sử dụng hoặc đã chuyển cho tổ chức, cá nhân khác.
Mặt khác, để thu được số tiền của hai lĩnh vực nêu trên, Nhà nước có thể sẽ phải bỏ số tiền không nhỏ cho nguồn nhân lực, thủ tục hành chính, công tác thẩm định, công tác thu, xử lý khiếu nại...
Ngoài ra, còn phải tính đến tác động ảnh hưởng của việc truy thu đến môi trường đầu tư kinh doanh. Do đó, việc lùi thời gian thu tiền cấp quyền khai thác cho các đối tượng liên quan là cần thiết, đồng thời giải quyết dứt điểm khoản dự toán đang "treo" thuộc NSNN trong các lĩnh vực này.
Có thể làm giảm thu ngân sách 5.000 tỷ đồng
Tuy nhiên, Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, một số ý kiến khác không tán thành với việc lùi thời gian thu tiền cấp quyền khai thác khoáng sản và tài nguyên nước, đồng thời cho rằng, việc chậm ban hành nghị định hướng dẫn luật dẫn đến những khó khăn vướng mắc như nêu tại tờ trình là trách nhiệm của Chính phủ. Các lý do nêu ra cũng không hợp lý.
Để bảo đảm kỷ cương pháp luật, cần thực hiện triệt để, nghiêm minh các quy định của Luật Khoáng sản và Luật Tài nguyên nước. Hơn nữa, Nghị quyết số 70/2018/QH14 đã giao Chính phủ: "Tiếp tục tập trung chỉ đạo quyết liệt trong công tác quản lý thu NSNN… Không ban hành chính sách làm giảm thu NSNN trừ trường hợp điều chỉnh chính sách thu theo các cam kết hội nhập".
Hơn nữa, mặc dù số tiền cấp quyền khai thác khoáng sản đối với phần trữ lượng đã khai thác từ ngày 1/7/2011 đến ngày 31/12/2013 chưa thu, nhưng theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật thì "văn bản quy phạm pháp luật được áp dụng từ thời điểm bắt đầu có hiệu lực", nên sau khi luật có hiệu lực, hàng năm cơ quan thuế đã phải thực hiện việc quản lý, tổng hợp, hạch toán, báo cáo số thu tiền cấp quyền khai thác khoáng sản và phân bổ vào ngân sách địa phương, vì vậy, Quốc hội không nên cho phép lùi thời gian thu tiền cấp quyền khai thác khoáng sản và tài nguyên nước.
Việc cho lùi thời gian thực hiện quy định của pháp luật với lý do chậm ban hành nghị định hướng dẫn cũng sẽ tạo tiền lệ xấu trong việc thực thi pháp luật, đồng thời, làm hụt một khoản thu lớn, trong khi NSNN còn nhiều khó khăn.
Theo Ủy ban Kinh tế, việc chậm ban hành hai nghị định nêu trên là trái với quy định tại Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Việc quy định thời gian nộp tiền cấp quyền khai thác tài nguyên nước bắt đầu từ khi nghị định có hiệu lực cũng đã làm mất hiệu lực của luật với các đối tượng này trong giai đoạn từ khi luật có hiệu lực đến khi nghị định có hiệu lực.
Việc chậm ban hành 2 nghị định nêu trên cũng đã làm cho các tổ chức, cá nhân được cấp quyền khai thác khoáng sản và tài nguyên nước không tính được số tiền để thực hiện nghĩa vụ với Nhà nước và sẽ gây thiệt hại cho NSNN gần 5.000 tỷ đồng nếu Quốc hội cho phép lùi thời gian thu tiền cấp quyền khai thác khoáng sản và khai thác tài nguyên nước. Đây là số tiền không nhỏ trong điều kiện NSNN còn nhiều khó khăn.
Do đó, Ủy ban Kinh tế kiến nghị Quốc hội yêu cầu Chính phủ cần kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm và xử lý nghiêm tổ chức, cá nhân trong việc chậm ban hành hai nghị định nêu trên theo quy định tại Điều 7 của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật và báo cáo Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9 (tháng 5 - 6/2020).
Ngoài ra, Ủy ban Kinh tế cũng thấy rằng, Chính phủ cần bổ sung nội dung đánh giá việc lùi thời gian thu tiền cấp quyền khai thác khoáng sản và tài nguyên nước ảnh hưởng như thế nào đến việc thu NSNN.
Theo chương trình dự kiến, chiều 1/11, Quốc hội sẽ thảo luận tại hội trường về nội dung này cùng với một số vấn đề khác liên quan đến ngân sách./.
H.Y